China, India, war, soldiers, martyrs/ सिक्कीमचे दोन खिंड, नाथू ला आणि चो ला खिंड, भारत आणि चीनमधील या युद्धाचे मैदान बनले. काही लोक याला दुसरे चीन भारतीय युद्ध असेही म्हणतात. नाथू ला येथे दोन्ही देशांमधील हा सामना चार दिवस चालला, तर चो लामध्ये भारताने एका दिवसात विजय मिळवून चिनी सैन्याला चोख प्रत्युत्तर दिले.
भारताच्या सिक्कीम राज्याची सीमा चीनला लागून आहे. सिक्कीम ते तिबेटची राजधानी ल्हासा हा मार्ग व्यापारासाठी खूप महत्त्वाचा आहे. नाथू ला खिंडीवर उंच ठिकाणी असलेल्या भारताच्या पोस्टमुळे भारत चिनी सैन्याच्या हालचालींवर सहज नजर ठेवू शकतो. युद्धानुसार भारत हा फायदा चिनी सैन्यावर गोळीबार करण्यासाठी वापरू शकतो.
1962 च्या युद्धानंतर नाथू ला खिंडीमधून व्यापारावर बंदी घालण्यात आली होती. तिबेट आणि सिक्कीमकडे जाणारे व्यापारी मार्गही बंद होते. 1962 च्या पराभवानंतर भारताने स्वतःच्या सैन्यावर काम करण्यास सुरुवात केली. 1965 मध्ये भारत-पाक युद्धात भारताचा विजय झाला, त्यामुळे देशाचा गमावलेला आत्मविश्वास परत मिळाला. पण हेच सैन्य चिनी सैन्यापुढे टिकेल की नाही हे सिद्ध करण्यासाठी या युद्धातील विजय पुरेसा नव्हता.
या युद्धाचा वादही सीमारेषेचाच होता. भारत मॅकमोहन रेषा ही सीमा मानतो, तर चीनने अधिकृतपणे हे मान्य करण्यास नकार दिला आहे. ऑगस्ट 1967 मध्ये, भारताने एका निर्णयानुसार नाथू ला खिंडीजवळील परिसरात भौतिक सीमेवर कुंपण घालण्याचे काम सुरू केले होते. मात्र हे काम सुरू होताच चीनने ते थांबवण्यावर बराच भर दिला. त्यामुळे दोन्ही देशांच्या सैन्यात किरकोळ चकमक सुरूच होती.
कुंपणाजवळ उभे राहून चिनी सैन्याने भारतीय लष्करावर वर्चस्व राखण्याचा प्रयत्न केला. दरम्यान, भारतीय लष्कराशी संवाद साधणाऱ्या एका वरिष्ठ अधिकाऱ्याला राग आला आणि त्याने गोळ्या घालण्याचे आदेश दिल्याचे सांगितले जाते. या गोळीबारात भारतीय लष्कराचे 60 जवान शहीद झाले आहेत. हे युद्ध पुढचे तीन दिवस चालले मात्र भारताने हौतात्म्य पत्करलेल्या आपल्या देशाच्या सैनिकांची निराशा होऊ दिली नाही.
भारताने चीनला कायम स्मरणात ठेवण्यासारखा धडा शिकवला. भारतीय लष्कराने चीनच्या चौक्या उद्ध्वस्त केल्या, त्यानंतर चीनने माघार घेण्याचा निर्णय घेतला. अशीच एक लढत चो ला खिंड येथेही झाली. येथेही कुंपणामुळे दोन्ही देशांमध्‍ये चकमक सुरू होते. चीनने गोळीबार सुरू केल्यावर भारतीय लष्कराने आपले शौर्य दाखवत चिनी लष्कराला सुमारे 3 किलोमीटर मागे हटण्यास भाग पाडले.
भारताच्या नोंदीनुसार 1962 च्या या युद्धात भारताचे 88 सैनिक शहीद झाले होते, तर प्रत्युत्तरादाखल चीनचे 340 सैनिक मारले गेले होते. चीनसोबतच्या या युद्धात झालेल्या पराभवाचा बदला घेत भारताने चीनला दाखवून दिले की, हल्ला केल्यास त्याचा सामना करावा लागेल.
महत्वाच्या बातम्या-
INS Vikrant: चीनला उत्तर देण्यासाठी भारताने समुद्रात उतरवले INS विक्रांत, केला एवढ्या ‘कोटींचा’ खर्च
China: चीनचा होणार जळफळाट! भारत सरकारने थेट घातला त्या गोष्टीला हात, चीनचे होणार नुकसान
Modi government : चीनला डावलून मोदी सरकारने सीमेजवळील गावासांठी घेतला मोठा निर्णय, तब्बल २५०० कोटी खर्च करून..
