इदी अमीन (Idi Amin) हे नाव ऐकताच नरभक्षक, मानवतेचा शत्रू, राक्षसी, जुलमी आणि नकळत आणखी अनेक शब्द मनात घुमू लागतात. केवळ आठ वर्षांच्या कारकिर्दीत लाखो लोकांचा बळी गेला. इदी अमीन हा नरभक्षक असल्याचे सांगितले जाते. त्याने माणसांचे रक्त प्यायले आणि त्यांचे मांसही खाल्ले आहे. हा तोच क्रूर शासक होता ज्याने सत्ता हाती घेताच शेकडो वर्षे जगणाऱ्या भारतीयांना ताबडतोब देश सोडण्याचा आदेश जारी केला.
यासाठी इदी अमीन यांनी भारतीय समुदायाला केवळ 90 दिवसांचा अवधी दिला होता. ज्या लोकांनी वर्षानुवर्षे काबाडकष्ट करून, पैसे जमा केले, घर बांधले, उदरनिर्वाहासाठी व्यवसाय सुरू केला आणि जेव्हा त्यांना केवळ ती जागाच नाही तर देश सोडण्यास सांगण्यात आले तेव्हा त्यांची काय अवस्था झाली असेल.
आज या घटनेला 50 वर्षे पूर्ण झाली आहेत. यातील बहुतेक भारतीय ब्रिटनमध्ये स्थायिक झाले, बाकीचे बरेच जण मायदेशी परतले आणि इतरांनी इतर युरोपियन आणि जवळच्या आफ्रिकन देशांमध्ये आश्रय घेतला. इदी अमीनच्या राजवटीपूर्वी युगांडावर केवळ भारतीयांचेच नव्हे तर आशियाई लोकांचेही वर्चस्व होते. त्यांचे जीवन विलक्षण होते.
दुसऱ्या देशातून आलेले असूनही युगांडाची अर्थव्यवस्था या आशियाई लोकांच्या ताब्यात होती. हे आशियाई लोक त्यावेळी युगांडाच्या सुमारे 20 टक्के संपत्तीचे मालक होते. युगांडातील बहुतेक रस्त्यांना आशियाई लोकांची नावे देण्यात आली होती. युगांडातील बहुतांश व्यवसाय या लोकांच्या हातात होता. त्यांचे जीवन इतके विलासी होते की कट्टरतावादी स्थानिक लोकांना खूप हेवा वाटत होता. त्यामुळे युगांडातही आशियाई लोकांविरुद्ध बंडाची आग पेटली होती.
4 ऑगस्ट 1962 रोजी, टोरोरो, युगांडा येथे सैनिकांना संबोधित करताना ते म्हणाले की, अल्लाहने त्यांना सर्व आशियाई लोकांना त्यांच्या देशातून ताबडतोब हाकलून देण्यास सांगितले आहे. युगांडात येणाऱ्या भारतीय नागरिकांचा संबंध भारतातील गुलामगिरीशी जोडला जातो. त्यावेळी भारत आणि युगांडा या दोन्ही देशांवर ब्रिटिशांचे राज्य होते. ब्रिटीशांनीच भारतीय नागरिकांना युगांडात नेले.
आफ्रिकेतील ब्रिटिश साम्राज्य भारतीयांच्या मदतीने चालवणे हा ब्रिटिशांचा उद्देश होता. या भारतीयांच्या मदतीने ब्रिटीशांनी युगांडामध्ये रेल्वेमार्गही टाकला आणि व्यापाराला भरपूर चालना दिली. यामुळे अनेक भारतीय मायदेशी परतण्याऐवजी युगांडामध्ये स्थायिक झाले. काही लोकांनी युगांडाच्या प्रशासनात उच्च पदे मिळवून दर्जा प्राप्त केला, तर अनेक भारतीयांनी व्यवसायात संपत्ती आणि प्रसिद्धी मिळवली. युगांडामध्ये गेलेल्या भारतीयांमध्ये गुजराती समाजातील लोकांची संख्या जास्त होती.
युगांडामध्ये राहणार्‍या भारतीय वंशाच्या लोकांची स्वतःची स्वतंत्र वस्ती होती. त्यांचे व्यवसाय, शाळा, रुग्णालयेही तेथील स्थानिक रहिवाशांपेक्षा वेगळी होती. त्यांचा आफ्रिकन लोकांशी काहीही संबंध नव्हता. 9 ऑक्टोबर 1962 रोजी युगांडा ब्रिटीश अधिपत्यापासून स्वतंत्र झाला. त्यावेळी बहुतांश भारतीयांनी ब्रिटिश साम्राज्याला पाठिंबा दिला होता. स्वातंत्र्यानंतर युगांडा गृहयुद्धात अडकेल अशी भीती त्यांना होती.
मिल्टन ओबोटे हे स्वातंत्र्यानंतर युगांडाचे पहिले पंतप्रधान झाले. युगांडाचे पहिले राष्ट्राध्यक्षपद तेथील सर्वात मोठे कुळ असलेल्या बगांडाच्या सरदार एडवर्ड मोटेसा यांच्याकडे गेले. केवळ चार वर्षांनंतर, मिल्टन ओबोटे यांनी एडवर्ड मोटेसा यांना सत्तेतून काढून टाकले. ओबोटे यांचे आशियाई लोकांशी चांगले संबंध होते, त्यामुळे अनेक भारतीय आणि इतर आशियाई देशांतील लोकांना मंत्रिमंडळात स्थान देण्यात आले.
1971 मध्ये मिल्टन ओबोटे यांना पदच्युत करून इदी अमीन युगांडात सत्तेवर आले. इदी अमीन एकेकाळी युगांडाचा हेवीवेट चॅम्पियन होता. सहा फूट चार इंच उंच इदी अमीनचे वजन 135 किलो होते. इदी अमीनने आपल्या आठ वर्षांच्या राजवटीत लाखो लोकांची हत्या केली. त्याने आपल्या सरकारमध्ये इतका विध्वंस घडवून आणला की, त्याला हुकूमशहा, खुनी आणि जगभर नकळत काय काय म्हटले गेले.
हेनरी केयेंबा , जे अमीनच्या काळात आरोग्य मंत्री होते, त्यांनी ‘अ स्टेट ऑफ ब्लड: द इनसाइड स्टोरी ऑफ इदी अमीन’ हे पुस्तक लिहून त्याच्या क्रूरतेचे असे अनेक किस्से सांगितले होते, जे ऐकून सारे जग थक्क झाले होते. हेनरी केयेंबा यांनी आपल्या पुस्तकात लिहिले आहे की इदी अमीनने केवळ त्याच्या शत्रूंनाच मारले नाही तर त्यांच्या मृतदेहांची तोडफोडही केली.
शवागारात ठेवलेल्या मृतदेहांची मूत्रपिंड, यकृत, नाक, ओठ आणि गुप्तांग गायब असल्याचे आढळून आले. त्याच्या क्रूरतेमुळे इदी अमीनला आफ्रिकेचा मॅड मॅन देखील म्हटले गेले. त्याच्या फ्रीजमधून मानवी मांस सापडल्याचा दावाही केला जात आहे. 1979 मध्ये, जेव्हा टांझानिया आणि इदी अमीनच्या विरोधी सैन्याने हातमिळवणी केली तेव्हा ते सौदी अरेबियात पळून गेले. त्याच वेळी, 2003 मध्ये या भयानक हुकूमशहाचा मृत्यू झाला.
महत्वाच्या बातम्या-
औरंगजेबासारख्या जुलमी लोकांनी आमची मुंडकी कापली पण तरीही आम्ही आमचा धर्म सोडला नाही
राज ठाकरेंना सभेला पैसे देऊन लोक आणावे लागतील; सेनेच्या वाघाची जहरी टीका
मुंबई इंडियन्सच्या पराभवाला जबाबदार कोण? समोर आले कॅप्टन रोहित शर्माचे नाव
मुंबई इंडीयन्सच्या अपयशाला रोहीत शर्माच जबाबदार; ‘ह्या’ निर्णयांचा बसला मोठा फटका
