अभिषेक जैन (Abhishek Jain) हे राजस्थानमधील भिलवाडा जिल्ह्यातील संग्रामगड येथे 2007 पासून त्यांच्या वडिलोपार्जित जमिनीवर शेती करत आहेत. त्यांच्याकडे एकूण 30 बिघा जमीन आहे, त्यातील काही भागात ते सेंद्रिय पद्धतीने लिंबू आणि पेरू पिकवत आहेत. अभिषेकला कधीच शेतकरी व्हायचे नव्हते पण वडिलांच्या निधनानंतर त्यांना शेतीकडे वळावे लागले. बेवार, अजमेर येथे बीकॉमचे शिक्षण पूर्ण केल्यानंतर अभिषेकने संगमरवरी व्यवसायात हात आजमावला पण वडिलांच्या आकस्मिक निधनामुळे त्यांना शेती करावी लागली.(This farmer earns millions from lemon pickle)
हे काम खूपच अवघड होते, पण अभिषेक नाराज झाला नाही. त्यांनी शेती सुरू केली आणि शेतात लिंबू आणि पेरूची रोपे लावली. अभिषेक म्हणतो की, तुम्हाला फक्त सुरुवात करायची आहे. कालांतराने, तुम्हाला स्वतःला वाटेल की तुमची मुले देखील याचा आनंद घेत आहेत. शेती त्याला निसर्गाशी जोडून ठेवते आणि त्याला गोष्टी अगदी जवळून पाहता येतात. एवढेच नाही तर मुलांना कष्टाचे महत्त्वही समजते की, अन्न नुसते उगवले जात नाही.
अभिषेकने सेंद्रिय शेती सुरू केली. सेंद्रिय शेतीकडे वळण्याचा त्यांचा निर्णय योग्य होता असे तो म्हणतो. तो म्हणतो की, 2014 पूर्वी मला स्वतःला मातीत काय मिसळावे याबद्दल फारशी माहिती नव्हती. मी डाळिंब पिकवण्याचाही प्रयत्न केला, पण रसायनांच्या अंदाधुंद वापरामुळे झाडे नष्ट झाली. मग मी सेंद्रिय शेती करण्याचे ठरवले आणि नैसर्गिक खते आणि जीवामृत सारखे घटक वापरायला सुरुवात केली.
अभिषेक सांगतो की, सेंद्रिय शेतीचा अवलंब केल्यामुळे त्यांची वर्षभरात 2 ते 3 लाख रुपयांची बचत होते. यापूर्वी हाच पैसा हानिकारक रसायनांवर खर्च केला जात होता. सेंद्रिय शेतीमुळे जमिनीचा दर्जा लक्षणीयरीत्या सुधारला. आता तो मनापासून लिंबाची लागवड करतो आणि सतत वाढवण्याचा प्रयत्न करत असतो. लिंबूपाणीच नाही तर लिंबूपासून लोणचेही बनवले जाते. त्यांचे कुटुंबीय नेहमी घरी लिंबाचे लोणचे बनवत असत. एकदा त्याने बनवलेले लोणचे काही पाहुण्यांना दिले तर त्यांना ते खूप आवडले.
लवकरच आणखी मित्र आणि नातेवाईकांनीही हे स्वादिष्ट लिंबाचे लोणचे मागवायला सुरुवात केली आणि त्यांनी जवळपास 50 किलो लिंबाचे लोणचे बनवले आणि तेही मोफत वाटले. 2016 मध्ये, त्यांनी व्यवसायाच्या उद्देशाने लोणची बनवण्यास सुरुवात केली आणि आता दरवर्षी 500-700 किलो लोणची विकतात. 900 ग्राम बाटलीची किंमत 200 रुपये आहे आणि पॅकिंग आणि शिपिंगच्या नाममात्र किंमतीसह.
तो म्हणतो, लिंबाने माझे आयुष्य बदलले आहे. 1.75 एकरमध्ये लागवड केलेल्या लिंबापासून माझे सरासरी उत्पन्न 6 लाख रुपये आहे, तर लागवडीचा खर्च सुमारे 1-1.5 लाख रुपये आहे. लिंबू हे वर्षभर मिळणारे फळ आहे. लिंबू लागवड सुरू करणाऱ्यांना अभिषेक सल्ला देतात की, पावसाळ्याच्या पहिल्या पावसानंतर लिंबाची रोपे लावावीत. ते लिंबासोबत पेरूचीही लागवड करत आहेत. या शेतीतून त्यांना सुमारे साडेतीन ते चार लाख रुपयांचा नफा मिळतो.
अभिषेक म्हणतो की, व्यवसायाच्या दृष्टीने पेरू आणि लिंबू या दोन्ही झाडांना लावणीनंतर तीन वर्षांनी चांगली फळे येतात. पेरूची रोपे लावण्यासाठी आणि फळे तोडण्यासाठी त्याने काही मजुरांना देखील कामावर ठेवले आहे, जे त्याला शेतातील इतर कामांमध्ये मदत करतात. याशिवाय लिंबूपासून लोणचे बनवण्याचे काम मुख्यतः त्यांचे कुटुंब करतात, ज्यात त्यांची आई आणि पत्नी यांचा समावेश आहे.
लिंबू वर्षभर उपलब्ध असतात आणि त्यांना नेहमीच मागणी असते. अर्थात, कधीकधी खराब हवामानासारखी आव्हानेही असतात. पण अभिषेक म्हणतो, या समस्या शेती आणि व्यवसायाचा भाग आहेत, त्यामुळे मी त्यांचा फारसा विचार करत नाही. परंतु अशा काही गोष्टी आहेत ज्यांचा तो शेतकऱ्यांच्या गटाप्रमाणे गंभीरपणे विचार करत आहे, जिथे तो उपयुक्त माहिती देऊन एकमेकांना मदत करू शकतो आणि आपल्यासारख्या शहरवासीयांना छतावर शेती करण्यास प्रोत्साहित करू शकतो.
यासाठी त्यांनी शेतीची आवड असलेल्या काही लोकांना सोबत घेऊन ‘टीम सेमकिट’ नावाचा ग्रुप तयार केला आहे. यामध्ये शेतकरी, कृषी तज्ज्ञ, पीएचडीचे विद्यार्थी, जे शेतीशी संबंधित सर्व विषयांवर व्हॉट्सअॅपद्वारे माहिती आणि ज्ञान शेअर करतात. यामध्ये माती आणि पिकाची गुणवत्ता आणि बाजारातील अस्थिरता यासारख्या माहितीचा समावेश आहे. आतापर्यंत त्यांनी 18 गटांना प्रशिक्षण दिले आहे.
ते म्हणतात की, शहरातील लोक त्यांच्या टेरेस आणि बाल्कनीची जागा शेतीसाठी वापरू शकतात. तो त्याच्या कुटुंबासाठी विषमुक्त रोजच्या भाज्या देखील पिकवू शकतो. अभिषेकला सहा वर्षांची मुलगी आणि दहा वर्षांचा मुलगा अशी दोन मुले आहेत. तो म्हणतो की, मुले शाळेत जातात आणि अभ्यासात चांगली आहे. गावाकडील जीवन नको असे लोकांना वाटते, पण ते खरे नाही! माझी पत्नी सुरत सारख्या शहरातील असून ती माझ्यासोबत राजस्थानातील एका गावात राहते आणि ती येथे खूप आनंदाने राहते. अर्थात गावात आरोग्य सेवेचा अभाव आहे पण त्यातून मार्ग काढतो.
महत्वाच्या बातम्या-
अप्रतिम! केळी, पेरू, लिंबू अशा फळांचे लोणचे आणि जाम बनवून या आजी करत आहेत लाखोंची कमाई
काय सांगता? पेट्रोल आणि डिझेलच्या भावामुळे वाढल्या लिंबाच्या किंमती, कारण वाचून चक्रावून जाल
लिंबाचे भाव इतक्या झपाट्याने का वाढत आहे? धक्कादायक कारण आले समोर
अखिलेश यादव यांचा EVM बद्दल धक्कादायक दावा, राष्ट्रपतींकडे आणि सुप्रिम कोर्टाकडे केली ही मागणी
