..तेव्हा पुतिन यांच्या मागे हात बांधून उभे होते मोदी, दोन दशकांनंतर पुन्हा तोच फोटो होतोय व्हायरल

2001 या वर्षातील नोव्हेंबर महिना होता. रशियामध्ये भारताचे तत्कालीन पंतप्रधान अटलबिहारी वाजपेयी आणि रशियाचे राष्ट्राध्यक्ष व्लादिमीर पुतीन खुर्चीवर बसले होते. बैठक सुरू होती आणि पंतप्रधान नरेंद्र मोदी हात बांधून मागे उभे होते. तेव्हा ते गुजरातचे मुख्यमंत्री होते. दोन दशकांपूर्वीचा हा फोटो ऐतिहासिक आहे. रशिया युक्रेनवर हल्ला करत असताना आणि संपूर्ण जग भारताचे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्याकडे पाहत असताना, हे जुने फोटो पुन्हा एकदा व्हायरल झाले आहे.(then-modi-was-standing-behind-putin-with-his-hands-tied)

21 वर्षांपूर्वी अटलबिहारी वाजपेयी आणि व्लादिमीर पुतिन(Vladimir Putin) यांची भेट होत होती, तेव्हा पुतिन यांनी कल्पनाही केली नसेल की एके दिवशी त्यांच्या मागे उभा राहणारा जगाचा प्रभावशाली नेता म्हणून उदयास येईल. रशियाने युक्रेनवर हल्ला केला तेव्हा जगातील नेत्यांना धक्का बसला. ते यावर विचार करत होते की, पीएम मोदींनी पुतीन यांच्याशी बोलून भारतीयांना सुरक्षितपणे बाहेर काढण्यासाठी रूपरेखा तयार केली.

पीएम मोदी आणि रशियाचे अध्यक्ष पुतिन यांच्यात चांगली केमिस्ट्री आहे आणि हे सर्व जगाला माहीत आहे. युक्रेनवरील हल्ल्यानंतर काही तासांनी पंतप्रधान मोदींनी रशियाचे अध्यक्ष पुतिन यांना फोन केला. युक्रेनमधील विविध शहरांमधून भारतीय नागरिकांना सुरक्षितपणे बाहेर काढण्याबाबत त्यांनी चर्चा केली. युक्रेनच्या संकटाच्या वेळी भारताने आपल्या लोकांना घरी आणण्यासाठी ‘ऑपरेशन गंगा’ ही सर्वात मोठी मोहीम सुरू केली.

युक्रेनचे राष्ट्राध्यक्ष झेलेन्स्की(Zhelensky) यांनी स्वत: पंतप्रधान मोदींशी बोलून रशियावर आपला प्रभाव वापरण्याचे आवाहन केले. युक्रेनच्या राजदूतानेही पंतप्रधान मोदींना भारताच्या गौरवशाली इतिहासाची आठवण करून देत मदतीचे आवाहन केले. पीएम मोदी येत्या काही तासांत युक्रेनच्या राष्ट्राध्यक्षांशी चर्चा करणार असल्याचे वृत्त आहे.

पीएम मोदी आणि रशियाचे राष्ट्राध्यक्ष यांच्यातील चांगल्या संबंधांमुळे युक्रेनचे संकट सुटू शकते, याची जाणीव अमेरिका, युरोपीय संघासह जगभरातील देशांना होत आहे. भारतही आपल्या हितांना प्राधान्य देत या दिशेने प्रयत्न करत आहे. रशियाने युक्रेनवर केलेल्या हल्ल्याबाबत संयुक्त राष्ट्रात आणलेल्या ठरावावर मतदान करण्यापासून भारत दूर राहिला असला, तरी शांतता आणि संवादाच्या माध्यमातून या संकटावर तोडगा काढण्याचा सातत्याने आग्रह धरत आहे.

युक्रेनचे राष्ट्राध्यक्ष असोत किंवा त्यांचे मंत्री असोत, पंतप्रधान मोदींनी रशियाचे अध्यक्ष पुतीन यांना हल्ला थांबवायला सांगणे अपेक्षित आहे. जगातील महासत्ता असल्याचा दावा करणारी अमेरिका असो, युक्रेनमध्ये अडकलेल्या आपल्या नागरिकांना वाचवण्यासाठी चीन वा अन्य देश योजना आखत राहिले आणि भारताची जम्बो जेट युक्रेनच्या शेजारील देशांमध्ये उतरू लागली.

आठवडाभरात मोदींनी पुन्हा मॉस्कोला बोलावून थेट पुतीन यांच्याशी संवाद साधला. पीएम मोदींच्या या हालचालीमुळे जे लोक युक्रेनमध्ये रशियाच्या हल्ल्यातून सहज बाहेर पडू शकले, ज्यांच्या हातात किंवा बसमध्ये भारताचा तिरंगा ध्वज दिसत होता. एकीकडे बॉम्बस्फोट तर दुसरीकडे पाकिस्तान आणि तुर्कीचे विद्यार्थीही तिरंगा ध्वजाच्या मदतीने पळून जाण्यात यशस्वी झाले.

पीएम मोदींची पुतिनशी थेट चर्चा आणि भारतीय मुत्सद्देगिरीमुळेच भारतीय विद्यार्थ्यांचा गट एक एक करून युक्रेनच्या शेजारील देशांमध्ये सहज पोहोचला आणि तेथून त्यांना घरी आणले जात आहे. युक्रेनमधील सुमी येथे अडकलेल्या शेकडो भारतीय विद्यार्थ्यांना परत आणण्याचेही प्रयत्न सुरू आहेत. त्यांना पोल्टोव्हा मार्गे पश्चिम सीमेवर नेण्यासाठी भारतीय दूतावासाचे एक पथक पोल्टावा शहरात तैनात करण्यात आले आहे. लवकरच त्यांना घरी आणले जाईल, अशी अपेक्षा आहे.

2001 ची ती बैठक पंतप्रधान मोदीही विसरले नाहीत. 2019 मध्ये, जेव्हा पंतप्रधान मोदी 20 व्या भारत-रशिया शिखर परिषदेसाठी मॉस्कोला गेले होते, तेव्हा त्यांनी चार फोटो ट्विट केले होते. दोन फोटो 2001चे आणि दोन त्यावेळचे. पुतीन यांच्या भेटीबाबत त्यांनी सांगितले की, ‘अटलबिहारी वाजपेयी पंतप्रधान असताना मी मॉस्कोला आलो होतो. मी गुजरातचा मुख्यमंत्री होतो आणि आमची ही पहिलीच भेट होती, पण पुतिन यांनी मी कमी महत्त्वाचा आणि लहान राज्याचा किंवा नवीन व्यक्ती आहे, असा आभास होवू दिला नाही. मैत्रीपूर्ण व्यवहार केला आणि मैत्रीचे दरवाजे उघडले गेले.