भारतात येऊन चाखला फणसाचा स्वाद, आता अमेरिकेत जाऊन उभी केली लाखो डॉलर्सची कंपनी

जे आपल्यासाठी सामान्य आहे, ते कधीकधी परदेशी लोकांसाठी खास बनते. तुमचा विश्वास बसत नसेल तर आज आपण असच उदाहरण जाणून घेणार आहोत. आज परदेशी लोकांनी त्याला यशस्वी व्यवसायात रूपांतरित केले आहे. चव आणि आरोग्याने परिपूर्ण असलेल्या फणसाने तीच गोष्ट पुन्हा सिद्ध केली आहे. अमेरिकेत राहणाऱ्या अॅनीने तेथे जॅकफ्रूट उत्पादनांचा (जॅकफ्रूट प्रॉडक्ट स्टार्टअप) व्यवसाय सुरू करून खूप लोकप्रिय केले आहे.

ती बोल्डर-कोलोरॅडोमध्ये ‘जॅक अँड एनीस’ नावाची कंपनी चालवते. जॅकफ्रूटला सुपर फूड आणि मीटचा पर्याय म्हणून सादर करून ती आज एक यशस्वी व्यावसायिक महिला बनली आहे. ती भारतातून जॅकफ्रूट्स निर्यात करते आणि त्यापासून मीटबॉल, नगेट्स, क्रंबल्स, सॉसेज, बफेलो विंग्स इत्यादी तयार करते. अलीकडेच तिच्या कंपनीने सीरीज बी फंडिंगमध्ये २३ मिलियन डालर जाहीर केले.

आर्टोकार्पस हेटरोफिलस या फळाची चव कोणी चाखली नाही? बाहेरून तीक्ष्ण आणि हिरवे असलेले हे फळ पिकल्यानंतर कापल्यावर पिवळे आणि मांसासारखा तंतुमय भाग असलेले दिसते. त्याचा सुगंध हीच त्याची ओळख आहे आणि जेवणातली चवही अप्रतिम आहे. भारतात शतकानुशतके जॅकफ्रूट खाल्ले जाते, कधी भाज्या, लोणचे तर कधी चिप्सच्या स्वरूपात. पण परदेशात जॅकफ्रूट प्रोडक्ट स्टार्टअपची मागणी आणि पसंती वाढण्यामागचे कारण केवळ त्याची चवच नाही तर ते आरोग्यासाठीही खूप फायदेशीर आहे.

फणसाचा आकार आणि सुगंध यामुळे ते इतर फळांपेक्षा वेगळे आहे. भाजीपाला आणि फळ या दोन्ही रूपात ते मोठ्या आवडीने खाल्ले जाते. त्यातील कोणताही भाग, अगदी बिया देखील वाया जात नाही आणि त्याच्या विशिष्टतेमुळे आणि आरोग्याच्या फायद्यांमुळे, २०१८ मध्ये जॅकफ्रूटला केरळचे ‘राज्य फळ’ म्हणून घोषित करण्यात आले.

केरळमध्ये ते मुबलक प्रमाणात आढळते. त्याचे झाड तुम्हाला प्रत्येक घराच्या आवारात दिसेल. त्याचबरोबर स्वयंपाकघरातही याचे अनेक प्रकार पाहायला मिळतील. पिकलेले फणस फळ म्हणून खाणे किंवा अप्पम, आडा किंवा चक्का वरती असे काही पदार्थ तयार करणे. कच्च्या फणसापासून स्वादिष्ट करी किंवा कुरकुरीत चिप्स देखील बनवल्या जातात.

जॅकफ्रूटमध्ये खूप कमी कॅलरीज असतात. ते फायबर, प्रथिने, व्हिटॅमिन सी आणि मॅंगनीज, मॅग्नेशियम आणि पोटॅशियम सारख्या इतर अनेक खनिजांनी समृद्ध आहेत. अलीकडील काही अभ्यासांनी हे सिद्ध केले आहे की टाइप २ मधुमेह असलेल्या रुग्णांसाठी जॅकफ्रूटचे सेवन खूप चांगले आहे.

दरम्यानच्या काळात परदेशातील लोकांचा याकडे कल वाढला आहे. ते लोकं फक्त त्यांच्या खाण्यातच वापरत नाहीत, तर त्याशी संबंधित व्यवसायही करत आहेत (जॅकफ्रूट प्रॉडक्ट स्टार्टअप). जॅकफ्रूट हे त्यांच्यासाठी आरोग्य आणि उत्पन्न दोन्हीचे साधन बनत आहे.

अमेरिकेत राहणार्‍या ऍनीने यापूर्वी इतर परदेशी लोकांप्रमाणे कधीच जॅकफ्रूट चाखले नव्हते. २०११ मध्ये, अॅनी Ryu वैद्यकीय विद्यार्थी म्हणून दक्षिण भारताला भेट देत होती तेव्हा तिची जॅकशी भेट झाली. रस्त्यावरील विक्रेत्याच्या स्टँडवर उभं राहून त्यांनी आयुष्यात ‘पहिल्यांदा’ फणस चाखला होता.

१५ जुलै २०१६ रोजी त्यांच्या एका मुलाखतीत ते म्हणाले, प्रथम मला वाटले की ते पोर्क्युपिन आहे. पण जेव्हा मी प्रथमच जॅकफ्रूट चाखले तेव्हा त्याच्या अप्रतिम चवीने मी थक्क झालो. त्यांनी त्यांच्या वेबसाइटवर लिहिले, “हे स्वादिष्ट आणि मांसासारखे दिसत होते. हे कमी उष्मांक आणि उच्च फायबर असलेले अन्न आहे हे वेगळे सांगण्याची गरज नाही. स्थानिक शेतकऱ्यांनी आपली उपजीविका करण्यासाठी सहज उगवलेली ही रोपे बाजारात आणली.”

अॅनीला स्वतःहून हे देखील कळले की, त्याचे उत्पादन खूप जास्त आहे आणि जॅकफ्रूट उत्पादनाच्या स्टार्टअपपैकी ७० टक्के वापर केला जात नाही आणि ते वाया जाते. फणसाची चव चाखल्यानंतर त्याला कळले की त्याला पश्चिमेकडील बाजारपेठेत मोठी मागणी असू शकते. बाजारपेठेत चांगली पकड आणि सुपर फूडचा टॅग घेऊन त्यांनी फणसाच्या व्यवसायात पाय रोवण्याची कसरत सुरू केली आहे. यासाठी त्यांनी आपले वैद्यकीय करिअर सोडले आणि २०१५ मध्ये त्यांनी आपल्या जॅकफ्रूट प्रोडक्ट स्टार्टअपचा पाया घातला.

२०२० मध्ये तिच्या व्यवसायाचा विस्तार करण्यासाठी, अॅनीने ‘जॅक अँड अॅनीज’ ची स्थापना केली, जो जॅकफ्रूट व्यवसायातील तिचा दुसरा उपक्रम आहे. त्यांचा ब्रँड मीटबॉल, नगेट्स, क्रंबल्स, सॉसेज, बफेलो विंग्स आणि बरेच काही या स्वरूपात सुमारे डझनभर जॅकफ्रूट उत्पादने विकतो.  त्याची साठवलेल्या उत्पादनाची किमत ३७८ रू ते ४५४ रू पर्यंत आहे आणि रेफ्रिजरेटेड उत्पादनांची किंमत रु. ५३० ते रु. ६०५ पर्यंत आहे. आपल्या घराभोवती ३० रुपये किलोने सहज उपलब्ध होणाऱ्या फणसाची ही किंमत नक्कीच थोडी धक्कादायक आहे. जर आपण आकडेमोड पाहिल्यास, किंमतीतील हा फरक सुमारे २००० टक्के आहे.

अॅनीज ब्रँड (जॅकफ्रूट प्रोडक्ट स्टार्टअप) ने अलीकडेच सीरीज बी फंडिंगमध्ये २३ मिलियन डॉलरचा खुलासा केला आहे. त्यांचे १५००० पेक्षा जास्त ठिकाणी किरकोळ विक्रेते आहेत. संपूर्ण खाद्यपदार्थ, स्प्राउट्स, मेजर, वेगमन्स, हॅनाफोर्ड, लक्ष्य आणि जायंट यांचा समावेश आहे.

तिची वेबसाइट सांगते, अ‍ॅनी मेडिसीन लाइनवर गेली कारण तिने आयुष्य चांगले बनवण्याचा संकल्प केला. जॅकफ्रूटमध्ये त्यांना तसे करण्याची संधी दिसली. किंबहुना, शेतकर्‍यांसाठी बाजारपेठेतील संधी सुधारणे, वितरण व्यवस्था निर्माण करणे आणि जगभरात जॅकफ्रूट सहज उपलब्ध होण्यासाठी आंतरराष्ट्रीय पुरवठा साखळी तयार करणे हे तिला नेहमीच करायचे होते.

तथापि, अनेक भारतीयांनी फणस बाजारात आणले आहेत आणि त्यांच्या प्रयत्नांमध्ये ते बऱ्यापैकी यशस्वी झाले आहेत. पण त्यापैकी कोणीही अॅनीसारख्या दशलक्ष डॉलर्सच्या व्यवसायात रुपांतर करण्याच्या जवळ आलेले नाही. कदाचित आपण या दिशेने आपली पावले अधिक जोरदारपणे उचलली पाहिजेत.

महत्वाच्या बातम्या-
नवऱ्यासाठी निर्जळी उपवास अन् वडाला फेऱ्या मारण्यापेक्षा…; अभिनेत्रीने महीलांना दिला ‘हा’ सल्ला
चंद्रावरच्या अब्जावधी डॉलर्सच्या खजिन्यासाठी अमेरिका चीनमध्ये चढाओढ, अशी आखली योजना
एलन मस्क जोमात! ट्विटर खरेदी करण्यासाठी दिली तब्बल एवढ्या अब्ज डॉलर्सची ऑफर, म्हणाला..
वॉरेन बफेंची कमाल! २० डॉलरच्या शेअरची किंमत पोहचली पाच दशलक्ष डॉलर्सवर, बनला जगातील सर्वात महागडा शेअर