‘पुलिस ने तुम्हें चारों ओर से घेर लिया. भलाई इसी में है कि तुम खुद को सरेंडर कर दो’. 50 ते 60 च्या दशकातील जवळपास प्रत्येक चित्रपटात तुम्ही हा संवाद ऐकला असेल. हा संवाद बोलणाऱ्या अभिनेत्याचे नाव आहे जगदीश राज. जगदीश राज यांनी त्यांच्या 65 वर्षांच्या कारकिर्दीत जवळपास 144 चित्रपटांमध्ये पोलिस इन्स्पेक्टरची भूमिका साकारली. एक वेळ अशी आली की, कोणत्याही चित्रपटाची कथा लिहिताना, जगदीश राज पोलिस इन्स्पेक्टरची भूमिका साकारणार हे दिग्दर्शकाने आधीच ठरवले असायचे. त्यामुळे त्यांचे नाव ‘गिनिज बुक ऑफ वर्ल्ड रेकॉर्ड’मध्येही नोंदवले गेले. पण हे नाव कसे नोंदवले गेले, यामागे एक रंजक कथा आहे.(The name of this actor is in Guinness Book)
तुम्हाला हे जाणून आश्चर्य वाटेल की हॉलिवूडच्या एका प्रसिद्ध कास्टिंग डायरेक्टरमुळे जगदीश राज यांचे नाव गिनीजमध्ये समाविष्ट झाले आहे. खुद्द जगदीश राज यांनी एका मुलाखतीत हा किस्सा सांगितला. ते 60 च्या दशकात होते आणि त्या हॉलिवूड दिग्दर्शकाचे नाव होते हार्वे वुड.
https://www.instagram.com/p/CbMPYIcB5ey/?utm_source=ig_web_copy_link
जगदीश राज म्हणाले होते, 1960 च्या दशकात हॉलिवूडचे एक मोठे कास्टिंग डायरेक्टर हार्वे वुड आले आणि त्यांनी पोलिस इन्स्पेक्टरच्या भूमिकेसाठी माझी निवड केली. याआधी मी चित्रपटांमध्ये नायक आणि खलनायकाच्या भूमिका केल्या असल्या, तरी केवळ पोलीस इन्स्पेक्टर बनून मला प्रसिद्धी का मिळाली, हेच कळत नाही. मला अभिनयाचे खूप प्रोजेक्ट्स मिळाले, पण एकंदरीत माझ्याकडे पोलिस इन्स्पेक्टरची भूमिका यायची.
जगदीश राज पुढे म्हणाले होते की, 20 वर्षांनंतर जेव्हा माझी पुन्हा हार्वे वुडशी टक्कर झाली तेव्हा मला पाहून तो हैराण झाला आणि म्हणाला, ‘अरे देवा, तू अजून वर्दीतच आहेस का? मग त्याने मला माझ्या सर्व चित्रपटांचे तपशील मेल करण्यास सांगितले ज्यात मी पोलिस इन्स्पेक्टरची भूमिका केली होती. त्यांनी तपशील विचारला कारण मी बहुतेक वेळा पोलिस इन्स्पेक्टरची भूमिका केली होती.
जगदीश राज यांनी सांगितले होते की, हार्वे वुडने त्यांची सर्व माहिती गिनीज टीमला पाठवली होती. नंतर गिनीज बुकच्या टीमने काही लोकांना मुंबईला पाठवले. त्यांनी जगदीश राजची सर्व माहिती शोधली. पोलीस इन्स्पेक्टरची किती वेळा भूमिका केली याचीही चौकशी झाली आणि त्यानंतर ‘गिनीज बुक ऑफ वर्ल्ड रेकॉर्ड’मध्ये त्यांचे नाव नोंदवले गेले.
जगदीश राज यांचं नाव गिनीजमध्ये नोंदवलं गेलं, तेव्हा त्यांना चित्रपटांमध्ये प्रमोट करण्यात आलं. त्यांनी पोलीस आयुक्ताची भूमिका बजावण्यास सुरुवात केली. त्याचवेळी 2004 मध्ये आलेल्या ‘मेरी बीवी का जवाब नही’ या चित्रपटात तो डीआयजी बनले होते. हा त्याचा शेवटचा चित्रपट होता. या चित्रपटात श्रीदेवी आणि अक्षय कुमार मुख्य भूमिकेत होते.
जगदीश राज यांनी चित्रपटांमध्ये पोलिस इन्स्पेक्टरची भूमिका साकारताना खऱ्या आयुष्यात स्वत:साठीपोलिसांचा गणवेश शिवला होता, असे म्हटले जाते. त्यांची मुलगी अनिता राज, जी एक सुप्रसिद्ध अभिनेत्री आहे, तिने एका मुलाखतीत सांगितले होते की, पापा त्यांचा गणवेश खूप जपून ठेवायचे. त्यांच्या गणवेशाची घरी स्वतंत्रपणे काळजी घेतली जात होती. तो नेहमी प्रेस केला जायचा.
जगदीश राज यांनी केवळ पोलीस इन्स्पेक्टरचीच भूमिका केली नाही तर चित्रपटांमध्ये नायक आणि खलनायकाचीही भूमिका केली होती. जगदीश राज यांचा जन्म 1928 मध्ये ब्रिटीश राजवटीत सुरगुजा येथे झाला, जो आता पाकिस्तानात आहे. जगदीश राज यांनी ‘गॅम्बलर’, ‘काला बाजार’, ‘दो चोर’, ‘सिलसिला’, ‘नसीब’, ‘बेवफा सनम’, ‘दीवार’, ‘डॉन’, ‘शक्ती’, अशा अनेक चित्रपटांमध्ये काम केले.
जवळपास 65 वर्षांच्या कारकिर्दीत जगदीश राज यांनी अमिताभ बच्चन ते शशी कपूर आणि राज कुमार यांच्यासह प्रत्येक मोठ्या स्टारसोबत काम केले. पण 1992 मध्ये जगदीश राज यांनी चित्रपटांमधून निवृत्ती घेतली. त्याचा शेवटचा चित्रपट 2004 मध्ये आला होता. जगदीश राज यांचे 2013 मध्ये त्यांच्या जुहू येथील घरी निधन झाले. त्यावेळी ते 85 वर्षांचे होते. जगदीश राज यांना श्वसनाचा त्रास होत होता आणि त्यामुळेच त्यांचे निधन झाले.
