रिलायन्स इंडस्ट्रीज (Reliance Industries) ही देशातील सर्वात मौल्यवान कंपनी आहे. या कंपनीचे अध्यक्ष मुकेश अंबानी हे भारत आणि आशियातील दुसऱ्या क्रमांकाचे श्रीमंत व्यक्ती आहेत. रिलायन्सचा व्यवसाय अनेक भागात पसरलेला आहे. त्यापैकी पेट्रोलियम, टेलिकॉम आणि रिटेल यांचा समावेश आहे. पण रिलायन्स ही जगातील सर्वात मोठी आंब्याची निर्यात करणारी कंपनी आहे हे फार कमी लोकांना माहीत असेल.
कंपनीचे जामनगर, गुजरात येथे आंब्याची बाग (रिलायन्स मँगो फार्म) आहे जी ६०० एकरांवर पसरलेली आहे. त्यात दीड लाखांहून अधिक आंब्याची झाडे आहेत. या बागेत २००हून अधिक देशी-विदेशी आंब्याची झाडे लावण्यात आली आहेत. यातील काही जाती जगातील सर्वोत्तम वाणांमध्ये समाविष्ट आहेत. रिलायन्स आंब्याच्या व्यवसायात कसा उतरला हे जाणून घेऊया.
रिलायन्सने आंब्याच्या व्यवसायात स्वतःच्या आनंदाने पाऊल टाकले नाही, पण त्याला मजबुरीने असे करावे लागले. रिलायन्सची गुजरातमधील जामनगर येथे रिफायनरी आहे. ही जगातील सर्वात मोठ्या रिफायनरीपैकी एक आहे. त्यामुळे होणारे प्रदूषण कमी करण्यासाठी रिलायन्सने आंब्याची बाग लावली. प्रत्यक्षात प्रदूषण रोखण्यासाठी कंपनीला प्रदूषण नियंत्रण मंडळाकडून एकापाठोपाठ एक अनेक नोटिसा मिळाल्या.
ही गोष्ट १९९७ची आहे. अखेरीस कंपनीला वाटले की प्रदूषणाची समस्या थांबवण्यासाठी काहीतरी करणे आवश्यक आहे. यासाठी कंपनीने अनोखे पाऊल उचलले. पर्यावरणाचे रक्षण करण्यासोबतच कंपनीला याचा फायदाही होत आहे. कंपनीने रिफायनरीजवळ आंब्याचे मळे उभारण्याचा निर्णय घेतला. कंपनीने १९९८ मध्ये जामनगर रिफायनरीजवळील ओसाड जमिनीवर आंब्याची झाडे लावण्याची प्रक्रिया सुरू केली.
सुरुवातीला या प्रकल्पाच्या यशस्वितेबाबत अनेक शंका होत्या. तिथे खूप जोराचा वारा वाहत होता. तसेच पाणी खारट होते. जमीनही आंबा लागवडीसाठी योग्य नव्हती. मात्र कंपनीने तंत्रज्ञानाची मदत घेऊन हा प्रकल्प यशस्वी केला. कंपनीचे संस्थापक धीरूभाई अंबानी यांच्या नावावरून या बागेला धीरूभाई अंबानी लखीबाग अमरेई असे नाव देण्यात आले.
ही बाग ६०० एकरपेक्षा जास्त क्षेत्रात पसरलेली आहे आणि जगातील सर्वात मोठी आंब्याची बाग मानली जाते. यासाठीचे पाणी कंपनीच्या डिसॅलिनेशन प्लांटमधून येते. या वनस्पतीमध्ये समुद्राच्या पाण्यावर प्रक्रिया केली जाते. पाणीटंचाईच्या समस्येला तोंड देण्यासाठी पाणी साठवण आणि ठिबक सिंचन यांसारख्या तंत्रांचाही मोठ्या प्रमाणावर वापर केला जातो. केसर, अल्फोन्सो, रत्ना, सिंधू, नीलम आणि आम्रपाली या देशी जातींव्यतिरिक्त, या बागेत आंब्याच्या विदेशी जाती आहेत. यामध्ये अमेरिकेतील फ्लोरिडा येथील टॉमी अॅटकिन्स आणि केंट आणि इस्रायलमधील लिली, कीट आणि माया या जातींचा समावेश आहे.
या बागेत पिकवलेला आंबा जगातील अनेक देशांमध्ये निर्यातही केला जातो. रिलायन्स जवळच्या शेतकऱ्यांना त्याच्या बागेत वापरल्या जाणार्‍या तंत्रज्ञानाची ओळख करून देते आणि दरवर्षी शेतकऱ्यांना एक लाख झाडांचे वाटप करते. अशा प्रकारे हे आपत्तीतील संधीचे उत्तम उदाहरण आहे. या वृक्षारोपणाची कमान मुकेश यांच्या पत्नी नीता अंबानी यांच्याकडे आहे.
या मळ्यात पिकवलेल्या आंब्याला अनिवासी भारतीय गुजरातींमध्ये जास्त मागणी आहे. धीरूभाई अंबानींना आंब्याची खूप आवड होती. मुकेश अंबानी हे देखील आंबा प्रेमी आहेत. रिलायन्सची जामनगर रिफायनरी ७५०० एकरमध्ये पसरलेली आहे आणि १६२७ एकरचा हरित पट्टा आहे. ३४ पेक्षा जास्त झाडे आहेत, त्यापैकी 10% आंब्याची झाडे आहेत.
आंबा व्यतिरिक्त, त्यात पेरू, चिंच, काजू, ब्राझिलियन चेरी, चिकू, पीच, डाळिंब आणि काही औषधी झाडे आहेत. यामध्ये आंब्याचे प्रति एकर उत्पादन सुमारे १० मेट्रिक टन आहे, जे ब्राझील आणि इस्रायलपेक्षा जास्त आहे. रिलायन्सने आपल्या लागवडीत पिकवलेल्या फळांच्या मार्केटिंगसाठी जामनगर फार्म्स प्रायव्हेट लिमिटेड ही स्वतंत्र कंपनी स्थापन केली आहे. कंपनी RIL Mango या ब्रँड नावाने आंबा विकते.
महत्वाच्या बातम्या-
भारतातील शेतकऱ्याने पिकवला सगळ्यात महागडा आंबा, किंमत आणि खासियत वाचून अवाक व्हाल
भारतीय शेतकऱ्याने पिकवला खास आंबा, मिळतोय तीन लाख रूपये किलोचा दर; जाणून घ्या खासीयत…
एका युक्तीने पालटले व्यक्तीचे नशीब, फळं विकून उभी केली तब्बल 300 कोटींची कंपनी, वाचा यशोगाथा
बातमी शेतकऱ्यांसाठी! मोदी सरकारचे शेतकऱ्यांना मोठे गिफ्ट या १७ पिकांचा भाव वाढवला
