गावाकडच्या चार पोरांनी सुरू केली छोटी पानाची टपरी, आता उभे केले ३०० कोटींचे डेअरी साम्राज्य

गुजरातमधील अमरेली शहरात 1989 मध्ये सुशोभीकरणाचा उपक्रम सुरू झाला. महापालिकेने रस्त्याच्या कडेला असलेली अनेक छोटी-मोठी दुकाने, स्टॉल तोडले आणि त्यासोबतच अनेक कुटुंबांची स्वप्ने, त्यांचे भांडवल आणि उदरनिर्वाहाचे साधन मातीत मिळाले. सगळं काही हिरावून घेतलं होतं, पण तरीही एक आशा शिल्लक होती, थोडं धाडस आणि काहीतरी मोठं करण्याची तहान होती.(300 crore dairy empire built by four kids from the village)

आता नुकसान झाले होते, पश्चाताप करून उपयोग नव्हता. तोडफोड करण्यात आलेले एक दुकान गुजरातमधील चावंड गावातील एका साध्या भुवा कुटुंबाचे आहे. हे कुटुंब गावात शेती करून आपला उदरनिर्वाह चालवत असे, पण गावात शिक्षणाची चांगली सोय नसल्याने घरातील मोठ्या भावाने शेजारच्या अमरेली शहरात जाण्याचा निर्णय घेतला. जेणेकरून त्यांची चार भावंडे दिनेश, जगदीश, भूपत आणि संजीव चांगले अभ्यास करून त्यांना नोकरी मिळेल आणि कुटुंबाला चांगले जीवन जगता येईल.

चांगल्या आयुष्याच्या शोधात भुवा कुटुंब 1987 साली अमरेली येथे आले होते. इथे आल्यानंतर सगळ्यात मोठी अडचण होती ती कामाची. अशा परिस्थितीत मोठा भाऊ दिनेश याने शहर बसस्थानकाजवळ पानाचे दुकान उघडण्याची सूचना केली. ही अशी जागा होती जिथे ग्राहकांची कमतरता नव्हती, त्यामुळे चांगले पैसे मिळण्याची शक्यता होती. सर्वांच्या सल्ल्याने त्यांनी एक छोटेसे पान आणि कोल्ड्रिंकचे दुकान उघडले. दिनेश अर्धा दिवस दुकान आणि उर्वरित दिवस इतर भाऊ सांभाळत असे.

हळूहळू दुकानातून चांगले उत्पन्न येऊ लागले आणि सर्व भावांचे शिक्षणही व्यवस्थित चालू लागले. सर्व काही सुरळीत चालले होते, पण नंतर महापालिकेने त्यांचे दुकान फोडले. हार न मानता चार भावांनी नव्याने सुरुवात करण्याचा निर्णय घेतला. त्याने बसस्थानकाजवळ 5X5 फिटचे छोटेसे दुकान घेतले. माल तसाच होता, फक्त दुकान नवीन होते.

काही वर्षांनंतर 1993 मध्ये जन्माष्टमीच्या सणात दुकानात आईस्क्रीम विकण्याची कल्पना भावांच्या मनात आली. या एकमेव पाऊलाने त्यांच्या आईस्क्रीम व्यवसायाचा पाया घातला. भूपत म्हणाले, या उत्सवात जत्रेसारखे वातावरण होते. यात्रेकरू आणि पर्यटकांची मोठी गर्दी झाल्याने हा व्यवसायही वेगाने वाढू लागला. त्याचा आणखी विस्तार करण्यासाठी आम्ही आमच्या दुकानात आइस्क्रीम विकण्याचा निर्णय घेतला.

सुरुवातीला तो स्थानिक कंपनीकडून आईस्क्रीम खरेदी करून कमिशनवर विकायचा. त्याची योजना यशस्वी झाली, ज्यामुळे त्याचा नफा मोठ्या प्रमाणात वाढला. लोकांना आईस्क्रीमची आवड होती. याच काळात तो आईस्क्रीम बनवायला शिकला आणि त्यानंतर या क्षेत्रात एक पाऊल पुढे टाकत त्याने स्वतःचे आईस्क्रीम युनिट सुरू करण्याचा निर्णय घेतला. 1996 पासून त्यांनी स्वतःचे आईस्क्रीम विकायला सुरुवात केली.

त्यांची उत्पादने लोकप्रिय झाली आणि ग्राहक वाढत गेले. 1998 मध्ये त्यांनी श्री शीतल इंडस्ट्रीजसोबत भागीदारीत काम करण्यास सुरुवात केली. भूपत म्हणाले, वाढता व्यवसाय (शीतल आईस्क्रीम) पाहता, कंपनी स्थापन करण्याची गरज भासू लागली आणि मग आम्ही ‘गुजरात औद्योगिक विकास महामंडळ (GIDC)’ मध्ये एक युनिट स्थापन केले. आम्ही येथे 150 लिटरचा दूध प्रक्रिया प्रकल्प उभारला होता.

हळूहळू कंपनीने बाजारात आपले स्थान निर्माण करण्यास सुरुवात केली. त्याचा ब्रँडचा आइस्क्रीम आता शहर, जिल्हा आणि राज्यातील अनेक भागात दुकानांमध्ये विकला जात होता. मात्र, विकसनशील देश भारतातील काही आव्हाने त्यांची प्रगती थांबवत होती. त्यात अमरेलीमध्ये वारंवार वीजपुरवठा खंडित होण्याची समस्या सर्वात मोठी होती. त्यामुळे विक्रीवर मोठा परिणाम झाला.

ते म्हणतात, कधीकधी इथे 24 तास वीज नसायची. सर्व गावांसाठी तेच होते. वीज बदलणे हे एक मोठे आव्हान आणि चिंता होती. मात्र, तत्कालीन मुख्यमंत्री नरेंद्र मोदी यांनी 2003 मध्ये संपूर्ण गुजरातला वीज उपलब्ध करून देण्यासाठी ग्राम ज्योती योजना सुरू केल्यावर परिस्थिती सुधारू लागली. सरकारच्या पावलावर पाऊल ठेवत, आम्ही आमचे आईस्क्रीम ग्रामीण आणि शहरी भागात पोहोचवायला सुरुवात केली जिथे आधीच 100 टक्के वीज पोहोचली होती.

कंपनीने नवीन डेअरी उत्पादने लाँच केली आणि 2012 मध्ये कंपनीचे नाव बदलून ‘शीतल कूल प्रॉडक्ट्स प्रायव्हेट लिमिटेड’ असे करण्यात आले. भूपतने सांगितले की तोपर्यंत त्याच्या कंपनीने दूध आणि दुधापासून बनवलेले इतर पदार्थ जसे की दही, ताक, लस्सी विकायला सुरुवात केली होती. 2015 मध्ये फ्रोझन फूड, पिझ्झा, पराठा, स्नॅक्स इत्यादींमध्येही त्याने हात आजमावला.

सन 2016 पर्यंत, कंपनीने नमकीन (स्वादिष्ट स्नॅक्स) च्या नवीन प्रकारासह बाजारात प्रवेश केला आणि पुढच्या वर्षी 2017 मध्ये, शीतल कूल प्रॉडक्ट्स लिमिटेड या पब्लिक लिमिटेड कंपनीमध्ये सूचीबद्ध झाली. आज कंपनी (शीतल आईस्क्रीम) दररोज 2 लाख लिटर दुधावर प्रक्रिया करते. येथे 1500 कर्मचारी काम करतात, त्यापैकी 800 महिला आहेत. आज कंपनी 500 हून अधिक उत्पादने विकत आहे. शीतल उत्पादनामध्ये क्षेत्रातील सर्वात जास्त नोकरदार असल्याचा भूपतचा दावा आहे.

आपल्या यशाबद्दल बोलताना भूपत म्हणाले, आमची उत्पादने खास आइस्क्रीम आणि लस्सी, शुद्ध दूध आणि मलईपासून बनवली जातात. आम्ही आमच्या उत्पादनांचे मार्केटिंग केले नाही, आम्ही त्यांना फ्रोझन डेझर्ट म्हणून ब्रँड केले आहे. आम्ही गुणवत्तेशी कधीही तडजोड करत नाही. फ्रोझन लस्सी हे आमचे सर्वाधिक विक्री होणारे उत्पादन होते.

किंबहुना, त्यांनी त्यांचा ब्रँड गुजरातच्या दुर्गम भागात नेला, जो इतर स्पर्धकांना शक्य झाला नाही. ते म्हणतात, बर्‍याच गावांमध्ये आणि निमशहरी भागात लोकांनी स्वातंत्र्यानंतर पहिल्यांदाच आईस्क्रीम चाखला होता. यापैकी काही मार्केटिंग हालचालींमुळे आम्हाला बाजारावर पकड मिळवण्यात मदत झाली.

हा व्यवसाय किती पुढे जाईल हे सुरुवातीला आम्हाला माहित नव्हते, परंतु काही वर्षांनी आम्हाला त्याची क्षमता समजली. यश मक्राणी हे उद्योजक आहेत. शीतल आईस्क्रीमचा (Sheetal ice cream) तो वर्षानुवर्षे ग्राहक आहे. ते म्हणतात की, पारंपारिक कुल्फी माझी आवडती मिष्टान्न आहे, तर ट्रिपल संडे माझ्या कुटुंबासाठी रात्रीचे जेवण संपवण्याचा नेहमीच एक उत्तम मार्ग आहे. याशिवाय आम्ही अनेक वर्षांपासून ड्रायफ्रूट बासुंदी आणि त्यांचे इतर दुग्धजन्य पदार्थ खरेदी करत आहोत.

भूपत म्हणतात की ब्रँड आणि दर्जेदार उत्पादनांची विश्वासार्हता यामुळे त्यांची कंपनी आज जिथे आहे तिथे पोहोचली आहे. या बंधूंनी कठोर परिश्रम केले आणि खूप अडचणींचा सामना करून इथपर्यंत पोहोचले. भूपत सांगतात, सुरुवातीला आमच्याकडे कोणतीही टीम नव्हती. तो एकटाच सगळं सांभाळत होता. सर्व भाऊ स्वतःहून किरकोळ दुकानात जायचे आणि उत्पादने विकण्यासाठी ग्राहकांशी संपर्क साधण्याचे काम करायचे. दुकानात जाण्याचा एक उद्देश म्हणजे आपली उत्पादने लोकांसमोर ठेवणे. आम्ही राष्ट्रीय ब्रँडशी स्पर्धा करत असल्याने अशी पावले उचलणे आवश्यक होते. आम्ही दिवसाचे 15-18 तास काम करायचो.

त्याच्याकडे स्वतःचे वाहन नव्हते. प्रवास करणे कठीण होत होते आणि कच्चा माल आणि वीज मिळवणे हेही एक आव्हान होते. त्यांचा बहुतांश कच्चा माल शेजारच्या महाराष्ट्र राज्यातून आला होता, ज्याचा अर्थ 200 किमी प्रवासासाठी अतिरिक्त वाहतूक खर्च होता. या भावांनी व्यवसायाच्या सर्व जबाबदाऱ्या आपापसात वाटून घेतल्या.

या व्यवसायामुळे (शीतल आईस्क्रीम) कुटुंबाला चांगले जीवन जगण्यास आणि इतर अनेकांना रोजगार मिळण्यास मदत झाल्याचा भूपतला आनंद आहे. ते म्हणाले, आधी आम्हाला माहित नव्हते की हा व्यवसाय किती पुढे जाईल, परंतु काही वर्षांनी आम्हाला त्याची क्षमता लक्षात आली. सत्य हे आहे की जर तुम्ही पूर्ण प्रामाणिकपणे आणि मेहनतीने काम केले तर तुम्हाला नवीन उंची गाठण्यापासून कोणीही रोखू शकत नाही.

कुटुंबातील पुढची पिढीही या व्यवसायात सहभागी झाली आहे. भूपत यांचा मुलगा यश भुवा याने कंपनीचे कार्यकारी प्रमुख म्हणून सूत्रे हाती घेतली आहेत. यश म्हणतो, आमच्याकडे भारतभर 30,000 आउटलेट आणि 50 व्यावसायिक भागीदार आहेत. आम्हाला कंपनीला आणखी पुढे न्यायचे आहे. माझा वारसा जपण्याची आणि परदेशात त्याचा विस्तार करण्याची जबाबदारी मी घेतली आहे.

यश म्हणतो, बदलत्या काळानुसार, मी कंपनीमध्ये अनेक चढ-उतार पाहिले आहेत आणि मला कळले आहे की कंपनी चालवणे हा एकट्याचा खेळ नाही. कंपनीला इथपर्यंत आणण्यासाठी चारही भावांनी तितकेच कष्ट घेतले आहेत. बंधुत्व, समान दृष्टी आणि ध्येय सामायिक केल्याने कुटुंबाला यश मिळण्यास मदत झाली आहे. व्यवसाय टिकवून ठेवण्याच्या आणि नवीन उंचीवर नेण्याच्या माझ्या इराद्यावर मला पूर्ण विश्वास आहे.

महत्वाच्या बातम्या-
आसाराम बापू निर्दोष आहेत त्यांची सुटका करा; महिलादिनी नांदेडमधील महीलांनी काढला मोर्चा
फोटोग्राफरचा एक क्लिक आणि ‘त्या’ मुलीचं संपूर्ण आयुष्यच बदललं, वाचा फुगे विकणाऱ्या किसबूची कहाणी
‘आई कुठे काय करते’ मालिकेत मोठा ट्विस्ट; आशुतोषमुळे अरुंधतीच्या आयुष्यात येणार नवीन वादळ
अभिनेत्री जुई गडकरीला झालाय गंभीर आजार; पोस्ट शेअर करत म्हणाली, हळूहळू शरीरातील अवयव..